มณฑลไห่หนาน (海南) ตั้งอยู่ทางตอนใต้สุดของประเทศจีน ประกอบด้วยเกาะไห่หนานและหมู่เกาะโดยรอบ เมืองหลวงคือ ไหโข่ว (Haikou) ตั้งอยู่ทางตอนเหนือของเกาะ เป็นศูนย์กลางด้านการเมือง การเศรษฐกิจ และการคมนาคม ส่วนทางใต้ของเกาะคือ ซานย่า (Sanya) เมืองตากอากาศชื่อดังของจีนที่มีชายหาดและรีสอร์ทหรูระดับโลก
ภูมิประเทศของไห่หนานส่วนใหญ่เป็นที่ราบชายฝั่งและเนินเขา เต็มไปด้วยทรัพยากรธรรมชาติ ทะเลใส หาดทรายขาว และอากาศแบบเขตร้อนตลอดปี ทำให้ที่นี่เป็นจุดหมายปลายทางยอดนิยมสำหรับการพักผ่อนฤดูหนาว ท่องเที่ยวเชิงสุขภาพ และทริปทะเลสไตล์เอเชีย
ไห่หนานมีเขตการปกครองระดับเมืองทั้งหมด 4 แห่ง ได้แก่ ไหโข่ว และ ซานย่า (ระดับเทศบาลเมือง) ตันโจว (Danzhou) และ หลิงสุ่ย (Lingshui) (ระดับเขตปกครองตนเอง)
นอกจากนี้ยังมีพื้นที่พัฒนาเศรษฐกิจและการท่องเที่ยวสำคัญ เช่น โป๋อ่าว (Bo’ao) และ หยางผู่ (Yangpu) ซึ่งมีบทบาทในการพัฒนาท่าเรือเสรีและการท่องเที่ยวเชิงนิเวศ
ไหโข่วมีบทบาทเป็นศูนย์กลางของเกาะ ส่วนซานย่าเป็นเมืองท่องเที่ยวระดับนานาชาติ ตันโจวเป็นศูนย์เศรษฐกิจดาวรุ่ง และเมืองเล็กอย่าง ฉงไห่ (Qionghai), เหวินชาง (Wenchang), ว่านหนิง (Wanning) ก็มีเสน่ห์เฉพาะตัวที่ไม่ควรมองข้าม
เมืองที่เปรียบเสมือนประตูสู่เกาะไห่หนาน มีทั้งย่านเมืองเก่าทรงโคโลเนียลที่เรียกว่า Qilou Old Street และ อุทยานภูเขาไฟโบราณ (Volcanic Cluster Geopark) ที่น่าสนใจสำหรับสายธรรมชาติ
เมืองชายทะเลยอดนิยม มีทั้งชายหาด Yalong Bay, จุดถ่ายรูปคู่รัก Tianya Haijiao, และพื้นที่วัด-สวนสงบอย่าง Nanshan Cultural Tourism Zone
เมืองทางตะวันตกที่กำลังเจริญเติบโต มีทั้งวัดเก่า Dongpo Academy และแหล่งท่องเที่ยวทางการเกษตร เป็นพื้นที่ยุทธศาสตร์ในแผนพัฒนาเขตการค้าเสรีจีน
ไห่หนานไม่ได้มีแค่ทะเล แต่ยังมีทั้งป่าฝน ภูเขาไฟ หมู่บ้านชนพื้นเมือง และวัฒนธรรมท้องถิ่น
เหมาะกับทั้งการท่องเที่ยวเชิงลึก เที่ยวกับครอบครัว หรือสายธรรมชาติ
ได้ชื่อว่าเป็น “อ่าวที่สวยที่สุดในจีน” น้ำใส หาดขาว รีสอร์ทหรู ใครชอบดำน้ำ พักผ่อนชายทะเล ห้ามพลาด
จุดเด่นคือ “พระโพธิสัตว์กวนอิมพันมือ” สูง 108 เมตรริมทะเล บรรยากาศสงบ เหมาะกับการไหว้พระและพักจิตใจ
แปลตรงตัวว่า “สุดขอบฟ้า ปลายขอบทะเล” เป็นแลนด์มาร์คแห่งความรัก คู่รักและสายถ่ายรูปต้องแวะ
หมู่บ้านวัฒนธรรมชนพื้นเมืองเผ่าลี่และเผ่าเหมียว ได้สัมผัสการทอผ้า บ้านไม้โบราณ และการแสดงพื้นบ้านแท้ ๆ
ภูเขาไฟโบราณอายุกว่าหมื่นปี มีเส้นทางเดินเขาธรรมชาติร่มรื่น เหมาะกับเด็กและครอบครัว
ชมป่ามะพร้าวและธรรมชาติสองฝั่งแม่น้ำอย่างชิล ๆ เหมาะกับผู้สูงอายุและทริปพักผ่อนสบาย ๆ
อาหารไห่หนาน หรือ “Qiongcai” มีรสชาติอ่อน เบา และเน้นวัตถุดิบธรรมชาติ
นิยมใช้ของทะเล มะพร้าว และผลไม้เมืองร้อน ปรุงน้อย แต่อร่อยแบบเรียบง่าย เหมาะกับคนที่ไม่ชอบอาหารมันหรือรสจัด
ใช้ไก่เหวินชางต้ม นุ่มฉ่ำ กินกับข้าวหอมคลุกน้ำซุป เสิร์ฟพร้อมซอส 3 แบบ เป็นจานที่หากินได้ทั่วโลกแต่ต้นตำรับอยู่ที่นี่
ของหวานเย็นประจำเกาะ ใส่มะพร้าว ถั่ว วุ้น น้ำแข็ง กินแล้วสดชื่นคลายร้อนสุด ๆ
ปูเนื้อแน่น ไข่เยอะ นิยมกินแบบนึ่งหรือผัดขิงต้นหอม กลิ่นหอมหวานละมุน
นำข้าวเหนียวใส่ลงในลูกมะพร้าวทั้งลูก แล้วนึ่งจนหอมฟุ้ง ได้รสหอมธรรมชาติแบบโบราณ
หนึ่งใน 4 สุดยอดเป็ดจีน เนื้อแน่น หนังบาง ต้มจิ้มกินแบบเน้นรสธรรมชาติ
เส้นกลมเหนียวนุ่ม ราดซุปหอม เติมเครื่องครบเครื่อง เป็นอาหารเช้าที่คนท้องถิ่นนิยมมาก
มณฑลไห่หนานมีพื้นที่รวมประมาณ 35,400 ตร.กม.
ประชากรอยู่ที่ราว 10.2 ล้านคน (ข้อมูลปี 2023)
ไหโข่ว: 2,284 ตร.กม. ประชากร ~2.7 ล้าน
ซานย่า: 1,919 ตร.กม. ประชากร ~1.1 ล้าน
ตันโจว: 3,396 ตร.กม. ประชากร ~1 ล้าน
ฉงไห่: 1,692 ตร.กม. ประชากร ~0.5 ล้าน
เหวินชาง: 2,488 ตร.กม. ประชากร ~0.6 ล้าน
ว่านหนิง: 1,883 ตร.กม. ประชากร ~0.55 ล้าน
เป่าถิง: 1,162 ตร.กม. ประชากร ~0.15 ล้าน
อู๋จือซาน: 1,145 ตร.กม. ประชากร ~0.1 ล้าน
หมายเหตุ: หลายพื้นที่ในไห่หนานมีสถานะเป็นเมืองพิเศษ บริหารโดยตรงจากรัฐบาลมณฑล
ไห่หนานมีสภาพอากาศแบบมรสุมเขตร้อน (Tropical Monsoon)
อากาศร้อนชื้นเกือบทั้งปี ฤดูร้อนจะมีฝน ฤดูหนาวอบอุ่นและแห้ง เหมาะแก่การเที่ยวตลอดปี โดยเฉพาะเดือนตุลาคม–มีนาคม
ม.ค.: 16–23°C หนาวสบาย ฟ้าเปิด เหมาะกับหลบหนาว
ก.พ.: 18–25°C เริ่มอุ่นขึ้น เทศกาลตรุษจีน คนเยอะ
มี.ค.: 21–28°C อากาศดี ดอกไม้เริ่มบาน
เม.ย.: 23–31°C เริ่มร้อนชื้น มีฝนประปราย
พ.ค.: 25–32°C ชื้นและร้อน ฝนตกเริ่มบ่อย
มิ.ย.: 26–33°C เริ่มเข้าฤดูมรสุม
ก.ค.: 27–34°C ร้อนสุด ๆ ต้องระวังแดด
ส.ค.: 28–34°C พีคสุดของความร้อนและไต้ฝุ่น
ก.ย.: 26–32°C ฝนยังมี แต่เริ่มเย็นลง
ต.ค.: 24–30°C เริ่มเย็นสบาย คนเริ่มเที่ยวเยอะ
พ.ย.: 21–28°C อากาศดี เหมาะกับทุกเพศทุกวัย
ธ.ค.: 18–25°C เย็นสบาย เหมาะกับทริปครอบครัว
ฤดูท่องเที่ยวแนะนำ: ตุลาคม – มีนาคม อากาศดีที่สุด
ไห่หนานใช้รหัสโทรศัพท์เดียวกันทั้งมณฑลคือ 0898
รหัสไปรษณีย์ของแต่ละเมืองมีดังนี้:
ไหโข่ว: 570100
ซานย่า: 572000
ตันโจว: 571700
ฉงไห่: 571400
เหวินชาง: 571300
ว่านหนิง: 571500
อู๋จือซาน: 572200
เป่าถิง: 572300
โทรไปเมืองไหนในไห่หนานก็ใช้ 0898 เหมือนกัน ต่างแค่รหัสไปรษณีย์